หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-Book)

กระบวนวิชา 009304 สิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์

สรุปเรื่อง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-Book)

ประจำวันที่ 11 กรกฏาคม พ.ศ.2554
___________________________________

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-Book)

• ความหมายของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
  
  หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-Book) หมายถึง หนังสือที่สร้างขึ้นด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์มีลักษณะเป็นเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ โดยปกติมักจะเป็นแฟ้มข้อมูลที่สามารถอ่านเอกสารผ่านทางหน้าจอคอมพิวเตอร์ทั้งในระบบออฟไลน์และออนไลน์
  
  

  

  
  
• คุณลักษณะของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
  
  สามารถเชื่อมโยงไปยังส่วนต่างๆของหนังสือ เว็บไซต์ต่างๆ ตลอดจนมีปฏิสัมพันธ์และโต้ตอบกับผู้เรียนได้ นอกจากนั้นหนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถแทรกภาพ เสียง ภาพเคลื่อนไหว แบบทดสอบ และสามารถสั่งพิมพ์เอกสารที่ต้องการออกทางเครื่องพิมพ์ได้ อีกประการหนึ่งที่สำคัญ คือ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถปรับปรุงข้อมูลให้ทันสมัยได้ตลอดเวลา ซึ่งคุณสมบัติเหล่านี้จะไม่มีในหนังสือธรรมดาทั่วไป
  
  

  

  
  
• ความแตกต่างของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-Book) กับหนังสือทั่วไป
  
  ความแตกต่างของหนังสือทั้งสองประเภทจะอยู่ที่รูปแบบของการสร้าง การผลิต และการใช้งาน เช่น
  (1)หนังสือทั่วไปใช้กระดาษ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ไม่ใช้กระดาษ
  (2)หนังสือทั่วไปมีข้อความและภาพประกอบธรรมดา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถสร้างให้มีภาพเคลื่อนไหวได้
  (3)หนังสือทั่วไปไม่มีเสียงประกอบ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถใส่เสียงประกบอได้
  (4)หนังสือทั่วไปแก้ไขปรับปรุงได้ยาก หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถแก้ไขและปรับปรุงข้อมูล (Update) ได้ง่าย
  (5)หนังสือทั่วไปสมบูรณ์ในตัวเอง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถสร้างจุดเชื่อมโยง (Link) ออกไปเชื่อมต่อกับข้อมูลภายนอกได้
  (6)หนังสือทั่วไปมีต้นทุนในการผลิตสูง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์มีต้นทุนในการผลิตหนังสือที่ต่ำ ประหยัด
  (7)หนังสือทั่วไปมีขีดจำกัดในการจัดพิมพ์ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ไม่มีขีดจำกัดในการจัดพิมพ์ สามารถทำสำเนาได้ง่ายไม่จำกัด
  (8)หนังสือทั่วไปเปิดอ่านจากเล่ม หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ต้องอ่านด้วยโปรแกรมผ่านทางหน้าจอคอมพิวเตอร์
  (9)หนังสือทั่วไปอ่านได้อย่างเดียว หนังสืออิเล็กทรอนิกส์นอกจากอ่านได้แล้วยังสามารถสั่งพิมพ์ (Print) ได้
  (10) หนังสือทั่วไปอ่านได้หนึ่งคนต่อหนึ่งเล่ม หนังสืออิเล็กทรอนิกส์หนึ่งเล่มสามารถอ่านได้พร้อมกันทีละจำนวนมาก (ออนไลน์ผ่านทางอินเตอร์เน็ต)
  (11)หนังสือทั่วไปพกพาลำบาก (เนื่องจาก ต้องใช้พื้นที่) หนังสืออิเล็กทรอนิกส์พกพาได้สะดวก ได้ครั้งละจำนวนมากในรูปแบบของไฟล์คอมพิวเตอร์ ใน Handy Drive หรือ CD
  (12)หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เป็นนวัตกรรมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
  
  

  

  
  
• ความเป็นมาของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
  หนังสือที่มีอยู่โดยทั่วไป จะมีลักษณะเป็นเอกสารที่จัดพิมพ์ด้วยกระดาษ แต่ด้วยความเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย  และความเปลี่ยนแปลงด้านอิเล็กทรอนิกส์ที่มีการพัฒนาต่อเนื่องอย่างไม่หยุดยั้ง ทำให้มีการคิดค้นวิธีการใหม่โดยใช้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เข้ามาช่วย จึงได้นำหนังสือดังกล่าวเหล่าน้นมาทำการคัดลอก (Scan) โดยที่หนังสือก็ยังคงสภาพเดิมแต่จะได้ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่เป็นแฟ้มภาพขึ้นมาใหม่ วิธีการต่อจากนั้นก็คือจะนำแฟ้มภาพตัวหนังสือมาผ่านกระบวนการแปลงภาพเป็นตัวหนังสือ (Text) ด้วยการทำ OCR (Opitcal Character Recohnition) คือ การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อแปลงภาพตัวหนังสือให้เป็นตัวหนังสือที่สามารถแก้ไขเพิ่มเติมได้ สำหรับการถ่ายทอดข้อมูลในระยะต่อมา จะถ่ายทอดผ่านทางแป้นพิมพ์ และประมวลผลออกมาเป็นตัวหนังสือและข้อความด้วยคอมพิวเตอร์ ดังนั้น หน้ากระดาษก็เปลี่ยนรูปแบบไปเป็นแฟ้มข้อมูล (Files) แทน ทั้งยังมีความสะดวกต่อการเผยแพร่และจัดพิมพ์เป็นเอกสาร (Document Printing) ส่วนรูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ในยุคแรกนั้นมีลักษณะเป็นเอกสารประเภท .doc , .txt , .rif และ .pdf ไฟล์ ต่อมาเมื่อมีการพัฒนาภาษา HTML (Hypertext Markup Language) ข้อมูลต่างๆ ก็จะถูกออกแบบและตกแต่งในรูปของเว็บไซต์ โดยในแต่ละหน้าของเว็บไซต์เราเรียกว่า "Web Page" โดยสามารถเปิดดูเอกสารเหล่านั้นได้ด้วยบราวเซอร์ (Web Browser) ซึ่งเป็นโปรแกรมประยุกต์ที่สามารถแสดงผลข้อความ ภาพ และการปฏิสัมพันธ์ผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต เมื่ออินเทอร์เน็ตได้รับความนิยมมากขึ้น บริษัทไมโครซอฟต์ (Microsoft) ได้ผลิตเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ขึ้นมาเพื่อคอยแนะนำในรูปแบบ HTML Help ขึ้นมา มีรูปแบบของไฟล์เป็น .CHM โดยมีตัวอ่าน คือ Microsoft Reader (.LIT) หลังจากนั้นต่อมามีบริษัทผู้ผลิตโปรแกรมคอมพิวเตอร์จำนวนมาก ได้พัฒนาโปรแกรมจนกระทั่งสามารถผลิตเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ออกมาเป็นลักษณะเหมือนกับหนังสือทั่วไปได้ เช่น สามารถแทรกข้อความ ภาพ จัดหน้าหนังสือได้ตามความต้องการของผู้ผลิต และที่พิเศษกว่านั้น คือ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เหล่านี้สามารถสร้างจุดเชื่อมโยงเอกสาร (Hypertext) ไปยังเว็บไซต์ที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ภายในและภายนอกได้ อีกทั้งยังสามารถแทรกเสียง ภาพเคลื่อนไหวต่างๆ ลงไปในหนังสือได้ โดยคุณสมบัติเหล่านี้ไม่สามารถทำได้ในหนังสือทั่วไป
  
  แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการประกอบการเขียน
  ดร.ไพฑูรย์ ศรีฟ้า
  ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา ม.เกษตรศาสตร์
  จากหนังสือกลยุทธ์การผลิตหนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบบมืออาชีพ
  http://www.uthai.ru.ac.th/km_ut/images/stories/pdf_file/e-books.pdf

• รูปแบบการจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
  
  (1)แต่เดิมจัดทำเป็นสิ่งตีพิมพ์แล้วนำมาปรับเป็นอิเล็กทรอนิกส์ สามารถจัดทำได้หลายแบบ ไม่ว่าจะเป็นการนำหนังสือเก่ามาพิมพ์ใหม่แล้วจัดเก็บให้อยู่ในรูปไฟล์ มีวัตถุประสงค์ในการจัดทำเพื่อที่จะรักษาหนังสือเก่า และสามารถเผยแพร่ให้คนทั่วโลกสามารถอ่านได้ ซึ่งแนวความคิดนี้ริเริ่มมาจาก Project Gutenberg ที่มีการนำสิ่งพิมพ์มาสแกนก็จะได้เป็นไฟล์ภาพที่เป็นตัวหนังสือ ซึ่งยังไม่สามารถทำการเพิ่มเติมหรือแก้ไขได้ นำมาผ่านกระบวนการแปลงภาพตัวหนังสือให้เป็นตัวหนังสือที่สามารถแก้ไขเพิ่มเติมได้ โดยเรียกกระบวนการนี้ว่า OCR (Opitcal Character Recohnition)
  (2)จัดทำในรูปแบบ CD หรือ แผ่นดิสก์ ในแรกเริ่มนั้นได้มีการจัดเก็บลงในแผ่น CD หรือ แผ่นดิสก์ จากนั้นได้เริ่มนำมาจัดเก็บใน Handy Drive เนื่องจากพกพาได้สะดวก และประหยัดพื้นที่ในการจัดเก็บได้เป็นจำนวนมาก จนกระทั่งนำมาแปลงเป็น HTML จึงส่งผลให้ห้องสมุดสามารถสั่งซื้อ สารานุกรมของ Britannica ได้ ซึ่งเป็นสารานุกรมที่มีลักษณะในรูปแบบ HTML Hyperlink ได้ สามารถแสดงภาพ รวมทั้ง Multimedia ทำให้มีลักษณะที่พิเศษกว่าหนังสือที่เป็นสิ่งพิมพ์
  (3)Born Digital เป็นการจัดทำวารสารให้อยู่ในรูปของอิเล็กทรอนิกส์ หรือ วารสารที่ไม่ได้จัดทำเป็นสิ่งพิมพ์มาก่อน เป็นรูปแบบดิจิทัลมาแต่แรก
• การจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (Publishing Model)
  (1)การจัดทำส่วนบุคคล (Self-Publishing)
  
  เป็นการจัดทำบนอินเตอร์เน็ตโดยผู้แต่งจัดทำเอง ซึ่งจะช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการจัดทำได้ เนื่องจาก มีซอฟต์แวร์ในการจัดทำ e-Book ซึ่งสามารถดาวน์โหลดได้ฟรี รวมทั้งอาจจัดทำโดยตัวกลางจัดจำหน่าย เช่น Amazon , Barned & Nobel , Fatbrain เป็นต้น
  (2)การจัดทำเพื่อการค้า (Commercial Publishing)
  
  เป็นการจัดทำเพื่อจัดจำหน่ายโดยสำนักพิมพ์ในรูปแบบเชิงพาณิชย์ หรือมีเครือข่ายในการจัดทำร่วมกัน
  (3)การจัดทำเพื่อการศึกษาโดยตรง (Education Publishing)
  
  เป็นการจัดทำเพื่อการเรียนการสอน หรือห้องสมุดอาจเป็นผู้จัดทำขึ้นมาเอง
• Software สำหรับการจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์
  -ExeBook Self-Publisher
  -e-ditor
  -Mobipocket Publisher 3.0
  -Desktop Author
  -eBookGold
  -E-Book crator
  -Flip Album
• ข้อดีสำหรับห้องสมุด
  
  (1)ผู้ใช้สามารถเข้าถึงได้จำนวนมากขึ้นในครั้งเดียว สามารถเข้าพร้อมกันได้ทีละจำนวนมาก
  (2)สามารถจัดการรูปแบบของความร่วมมือในการจัดซื้อ ประหยัดงบประมาณ และสามารถเข้าถึงสารสนเทศได้ในปริมาณที่มากขึ้น
  (3)สามารถสนองความต้องการที่มีความต้องการได้ข้อมูลทันที
  (4)การจัดเก็บสามารถจัดเก็บได้สะดวกขึ้น เนื่องจาก สามารถทำสำเนาได้ง่าย ไม่เปลืองกระดาษ และไม่ต้องทำซ้ำซ้อน ไม่เปลืองเนื้อที่
  (5)ห้องสมุดสามารถจัดทำสิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์และสามารถให้บริการออนไลน์ได้
  (6)เทคโนโลยีใหม่ที่ห้องสมุดนำมาใช้ในการให้บริการได้มากขึ้น เช่น Blog , Wiki , RSS , OSS เป็นต้น
  (7)มีราคาถูกกว่าสิ่งพิมพ์ และรูปแบบการจัดทำสะดวก ห้องสมุดไม่จำเป็นต้องซื้อในรูปแบบที่หลายเหมือนหนังสือ
  (8)การจัดเก็บ สามารถจัดเก็บได้สะดวกมากขึ้น เนื่องจาก สามารถทำสำเนาได้ง่าย และไม่เปลืองกระดาษ และไม่ต้องทำซ้ำซ้อน ไม่เปลืองเนื้อที่ 
  (9)เป็นการลดภาระงานของบรรณารักษ์ในการลงรายการ การขึ้นชั้น การยืม-คืน การตรวจชั้น และการดูแลรักษาได้เป็นอย่างดี
  (10)การบอกรับของห้องสมุดเป็นลักษณะการได้รับอนุญาตให้ใช้ (License) จึงสามารถบอกเลิก บอกรับต่อเนื่อง หรือจัดซื้อเป็นเจ้าของหากผู้ใช้ต้องการมาก
• ข้อเสียสำหรับห้องสมุด
  Development Model
  (1)ขั้นตอนการจัดทรัพยากรในรูปแบบใหม่ 
      Develop Acquisition and Circulation Models
  (2)บุคลากรต้องได้รับการผึกฝนใหม เกี่ยวกับการจัดการให้บริการ หรือต้องการบุคลากรกลุ่มใหม่
  (3)อุปกรณ์สำหรับร่วมใช้อาจต้องเพิ่มงบประมาณ จัดซื้อ ดูแลรักษา
  (4)การดูแลรักษาอุปกรณ์ที่ต้องให้บริการร่วม Reader Device
  (5)ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากการขาด Reader Device
  (6)ผู้ใช้ต้องได้รับการอบรม
  (7)การจัดซื้อ การจัดซื้อโดยตรงจากผู้จำหน่าย ผ่านเครดิตการ์ด ซึ่งเป็นปัญหาสำหรับห้องสมุด
  (8)การจัดบริการเป็นเรื่องใหม่ ผู้ผลิตหรือผู้จัดทำอาจไม่มุ่งจัดทำสำหรับห้องสมุด ดังนั้นต้องทำการปรับหรือจัดการให้บริการ ซึ่งการจัดทำอาจมีความแตกต่างกันในด้านรูปแบบ การให้บริการ การเข้าถึงที่มีความหลากหลาย จึงต้องเข้าใจวิธีการตกลง การดูแลเกี่ยวกับการเข้าถึง และการให้บริการที่ต้องทำการตกลงกับผู้ให้บริการ รวมถึงการดูแลสิทธิของการใช้